Bilbon, 2025eko martxoaren 12an. Arraza Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Egunaren harira, hainbat ekitaldi antolatu dira Bilbon, hiriaren eta Euskal Herriaren memoria esklabista eta koloniala ikusarazteko asmoz. Mahai-ingurua eta bisita gidatua antolatu dira, esklabotzak lurraldean utzitako arrastoa agerian uzteko.

Euskal Herriaren aztarna esklabista bi puntu nagusitatik aztertu behar da: batetik, euskal gizartearen garapen ekonomiko, sozial eta kulturalean izan zuen funtsezko paperatik, eta, bestetik, genozidioan, bahiketan, esklabotzan eta Hegoalde Globalaren espoliazioan izan zuen parte-hartzetik.

XVI. eta XIX. mendeen artean, euskal familiak esklabo bihurtutako pertsonen salerosketa transatlantikoan parte hartu zuten, Afrikatik Amerikara bahitutako milaka pertsona garraiatzen zituzten espedizioak finantzatuz. Bilboko portua, lehen “Gaztelako Portua” izenez ezaguna, eta beste euskal portu batzuk funtsezkoak izan ziren itsasontzien ekipamenduan eta salerosketaren logistikan, hala nola “El cazador santurzano”.

Testuinguru honetan, “indianoen” figura, gaur egun Ameriketatik dirutza handiekin itzultzen ari ziren enpresari arrakastatsuena bezala, erromantizatua izan da, haien izenak kaleetan, plazetan, monumentuetan eta historia liburuetan agertzen dira heroi, enpresari arrakastatsu, esploratzaile eta abar bezala, dena, kolonizatzaileak izan ezik.

Gure iragan esklabista eta koloniala berrikustea gure oraina ulertzeko lehen urratsa da, egungo sistema supremazistaren eraketan jokatu dugun rolaz arduratzeko eta justizia soziala benetan nagusi den gizarteak eraikitzeko.

Proposatutako jarduerek neurri zehatzak bilatzen dituzte espazio publikoak birizendatzeko, kale izenak berrikusteko eta memoria tokiak sortzeko. Bilbon dagoen Euskal Museo Historiko berriak memoria esklabista eta kolonialari eskainitako atala eransteko aukera dela uste dugu.

Programatutako jarduerak:

  • Mahai-ingurua: “Aztarna esklabista Euskal Herrian. Iragan esklabista eta koloniala gaur egun indarrean” lelopean, martxoaren 20an, osteguna, egingo da, 19:00etan, Bilboko Alde Zaharreko La Bolsa udaltegian. Parte-hartzaileak izango dira Lucia Mbomío kazetari eta idazlea, “Tierra de la Luz” egunkariaren egilea, Espainiako Estatuko hegoaldeko negutegietan migratzaileen lan-esplotazioari buruzkoa; Gracia Bahanag, Euskadin arrazakeriaren aurkako politologoa eta aktibista; eta Óscar Álvarez Gila, UPV/EHUn irakaslea, euskal migrazioetan aditua eta esklabista izandakoa.
  • Bilboko aztarna esklabistari buruzko bisita gidatua: Martxoaren 22an, larunbatan, izango da; 11:00etan abiatuko da Zabalburu plazatik eta Areatzan amaituko da. Bilboko San Frantzisko auzoan eta Alde Zaharrean zehar egingo duten ibilbidean, arrazakeriaren aurkako kolektiboen ordezkariek informazio historikoa partekatuko dute, iragan esklabistaren eta egungo zapalkuntza eta arrazakeria errealitateen arteko loturak ezarriz.

Bizkaiko SOS Arrazakeriak, Ongi Etorri Errefuxiatuak eta Euskal Herriko Emakume Migratu eta Arrazializatuen Sareak antolatu dituzte Euskal Herriko Aztarna esklabistaren inguruko bi jarduerak, isilarazitako memoria historiko bat ikusarazi eta gaur egungo indarkeria arrazisten jarraipenari buruzko kontzientzia sortzeko asmoz. “Horregatik, instituzio publikoek eta memoria guneek historia hau modu kritiko eta eskuragarrian barneratzea exijitzen dugu. Erreparazioa istorio osoa ezagutu eta kontatzetik hasten da. Memoria esklabista eta koloniala txertatzea gizarte justuago eta berdintasunezkoago baterako lehen urratsa da.”

Arraza Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Eguna oroitzeko, manifestazio bat ere egingo da Bilbon, martxoaren 21ean, arrazakeriaren aurkako hainbat taldek deituta. Manifestazioa 18:00etan abiatuko da Jesusen bihotzetik, “Arrazakeria ez da eztabaidatzen, arrazakeria borrokatzen da. Sua ordena kolonialari!