Gatzetik lurrera. Bizitzarik eta izenik gabe.

Ekaineko lehen hamabostaldian 481 pertsona desagertu dira Kanarietako Bidean. Hamabost pertsona lurperatu dituzte, izenik gabe, Kanaria Handiko Agüimeseko hilerri txikian. Heriotzaren politika europarra ageriko isiltasun batean hedatzen da bere eraginkortasun ikaragarri guztiarekin. Beste gorputz batzuk, itsasoan eta lurrean desagertutako beste batzuk.

Gure historia txikian zehar leku askotan errepikatzen diren irudiak eta dinamikak dira. Beste muga batzuetako irudiak datozkigu gogora: Palermoko Rotoliko pertsona ezezagunen hilerria, Tunisiako Zarzis hilerria, Siziliako kostaldean eguzkiak kaltzifikatutakoak, Italiako eta Frantziako mugan dagoen mendiko hilerri txikia, Erdialdeko Amerikako Amen Karabana eta euren senideen bila dabiltzan familiak.

Kanariar Uharteetan, aurten, hegoaldetik ekialdera, lau puntu kardinaletako muga asko egongo dira ordezkatuta, Lampedusatik Triestera eta Balkanetara, Frantzia-Italia eta Frantzia-Espainia mugetatik Espainiako Estatuko Hego Mugara, Ceuta eta Melillara, Mediterraneoko eta Atlantikoko mugetatik Erdialdeko Amerikako mugaraino.

Europar Batasuneko politika negargarriek heriotza eragiten dute nonahi. Funtsezkoa da logika horri erantzutea, Europako politika horiek ezkutuan mantendu nahiko luketena argitara ateraz. Heriotza-proiektu horien atzean Europako mugak eta eliteen onurak indarkeriaz defendatzeko planak daude. Mezua argia da: ez zara inoiz hona iritsiko, hil egingo zara, desagertu egingo zara, eta, kasurik onenean, zure abiapuntura itzuliko zaituzte edo baldintza ankerretan atxilotuta egongo zara gotorlekuaren mugetako kanpamendu ugarietako batean. Pasatzen bazarete, esklabo bihurtuko zarete, eskubiderik gabe hirietan, soroetan, lantokietan.

Gero eta blindatuago dagoen Europak handitu egin ditu mugak militarizatzeko eta esternalizatzeko zuzkidura ekonomikoak, migratzaileak eta horiek defendatzen dituztenak kriminalizatzen dituen diskurtsoarekin. Esternalizazio hori ez da muga fisikoetan soilik oinarritzen, trama konplexu bat osatzen du, besteak beste, FRONTEX bezalako segurtasun-gorputz eta -indarren korporazioak, INDRA, ACS, TELEFONICA, CORTE INGLÉS, SACYR, AIR NOSTRUM eta EVELOP bezalako enpresak logistikan eta teknologian inplikatzen dituena; eta, are gehiago, hirugarren sektoreko baliabide eta fundazioak ere, gizartea geldiarazteko eta etsipen- eta ezintasun-muga psikologikoak altxatzeko, arreta prekario, baliabiderik gabeko, sistema juridiko benetan arrazista bati baldintzatutako batetik abiatuta.

Migrazio eta asilorako Europako Itun berriaren helburua da Kanariar Uharteak aire zabaleko kartzelak izatea, Espainiako Gobernuak EBk planifikatzen eta garatzen duen migrazioaren aurkako politika bera defendatzen duen bitartean. Ahalmena du pertsonak bere lurraldearen barruan lekualdatzeko eta behin-behineko kanpalekuetan ez hara eta ez hona jarrai ez dezaten, baina ez egitea erabakitzen du, edo arbitrarioki egitea, jende-oldearen irudia elikatzeko. Horrela mantentzen da mugak militarizatzeaz onura ateratzen duten enpresa handiek eta segurtasun premia hori legitimatzeaz arduratzen den klase politikoak osatzen duten gurpil zoroa, pertsona guztiena baino gehiago elite gobernari eta enpresarien interesena den premia bera.

Europar Batasunak Sahelen, bereziki Niger-en, egiten duen pizgarrien eta mehatxuen politika neokolonialista salatzen dugu, garapenerako laguntza-funtsak migratzaileak atxilotzeko legeak edo neurriak onartzearen mende jarriz. Horrela, Niger Europako hegoaldereneko muga bihurtu da, eta hobekien ordaindutako mugetako bat. Marokok Mendebaldeko Sahara okupatu izana eta Europako gobernuek eta, bereziki, Espainiako gobernuak saharar herria utzi izana salatzen dugu, azken 45 urteotan etendako deskolonizazio-prozesu baten erantzule nagusia baita, eta, gainera, Marokorekiko gatazken eta mugetako giza eskubideen urraketa berrien kausa baita, Ceutan berriki gertatu den bezala.

Salatu nahi dugu Europako enpresek, gobernuen konplizitatearekin, Afrikako baliabideak arpilatu izana, eta, bereziki, Europar Batasunak Afrikako 13 gobernuri arrantzarako ezarritako akordio neokolonialak. Horren ondorioz, Senegalen ehunka mila enplegu suntsitu dira azken urteotan, eta milaka gazte Europara joan dira Kanariar Uharteetatik. Akordioek kostu ekologiko handia ere badakarte: Senegalgo arrantza-baliabideen % 90 agortuta daude FAOren arabera.

Europako gobernuen tropek Sahelen parte hartu izana salatzen dugu, batez ere Frantziakoa Maliko gerran, duela zazpi urtetik hona. Horren ondorioz, Maliko milaka gaztek ihes egin dute Europara Kanarietako ibilbide atlantikotik eta Mediterraneo erdialdetik. Aldi berean, Europar Batasuneko armen ekoizpena eta trafikoa salatzen dugu, trafiko horrek harreman zuzena duelako ehunka mila pertsonaren etengabeko lekualdatze behartuak eragiten dituen gatazkekin, eta EBko gobernuek eta Europako enpresek merkataritza kriminal horretan duten erantzukizunagatik.

Salatu egiten dugu bizitzarekin gerran dagoen eredu zabalago batean txertatuta dagoen migrazio-eredu hau, gehiengoen jabetza galdu eta ustiatzearen kontura aberastasuna eta baliabideak esku gutxitan metatzea lehenesten duen eredu kapitalista bera, emakumeen eta identitate- eta orientazio-disidentziak dituzten pertsonen bizitza hondatzen duen sistema patriarkala, sistema koloniala eta arrazista, ekozida eta hiltzailea. Mugak sistema hori mantentzeko tresna gisa erabiltzea salatzen dugu.

Arrazismo global eta instituzional batetik, giza hondakinen ideia eraikitzen da, ereduarekiko funtzionalak ez diren pertsonak hiltzen uzten dira edo heriotzatik ihes egin edo matxinatu eta mugak gainditzea erabakitzen duten herriak eta pertsonak zonifikatzen/kartzelaratzen dtuzte. Mbembek “zonifikazioa” deitzen duen praktika da. Ceuta, Melilla eta Kanariar Uharteak dira horren adibide. Beste bat Danimarkako Gobernua da; izan ere, apartheid soziala eta urbanoa asmatu du migratzaileak auzo espezifikoetan isolatzeko, eta legeria krudel bat onartu berri du, bazterkeriaren erretorikari areagotzen duena: nazioarteko babes-eskatzaileei, baita jada aitortutako errefuxiatuei ere, dauden lekuan eustea, Europar Batasunetik kanpoko kontzentrazio-esparruetan, lan zikin horretarako gobernu autoritario eta adeitsuak erosiz. Erabaki horrek, argi eta garbi, konpainia pribatu multinazionalen alde egingo du, sarritan GKEz mozorrotuta baitaude, eta “soberakinak” kontrolatzeko merkataritza-azpikontrataziorako joera indartuko du.

Horren guztiaren aurrean, aldarrikapen politikorako ekintzari lotutako ekintza humanitarioa uztartuko duten alternatibak sortu nahi ditugu. Uste dugu posible eta beharrezkoa dela laguntza- eta zaintza-ekintza oso praktikoak eta, aldi berean, oso politikoak eta imajinario berriak eraikitzeko gai direnak ezartzea.

Era berean, azpimarratu nahi dugu, sistema horren aurrean, pertsona horien guztien ekintzak ahalduntze- eta erresistentzia-izaera duela; izan ere, pertsona horiek beren migrazio-ekintzarekin aurre egiten diete ezarritako mundu-ordena horretako lege eta aginduei, eta ez diete men egiten.
Migrazioak ulertzeko, ikuspegi dekolonialetik abiatu behar da, ulertzen laguntzeko kolonialitatea eta arrazakeria eremu guztiak zeharkatzen dituzten egiturazko arazoak direla. Zuritasunak sinbolikotasuna, kultura, hizkuntza zeharkatu ditu eta pribilegioak sortu ditu mundu zuriarentzat. @Pertsona arrazializatuak gutxiagotuak izan daitezke, subalternizatuak, zuritasunak “ez zuria” dena beheragoko gisa definitu duelako. Premiaz berrikusi behar dira nagusi diren salbazionisten postulatuak. Feminismoan ere beharrezkoa da postulatu horiek urgentziaz berrikustea; zalantzarik gabe, sistema heteropatriarkala emakume migratu eta arrazistek bizi duten zapalkuntzetako bat da; hala ere, ez da bazterketa eta ikusezintasun handieneko sistema: arrazismoa, kolonialitatea eta klasismoa emakumeen bizitza intersekzionatzen duten menderatze-sistemak ere badira.

2021erako Kanariar Uharteak, Caravana Abriendo Fronteras, Carovane Migranti, Caaniako Rete Antirazzista, Linea d ‘Ombra, Tous Migrants, La Terre Pour Tous, Mugimendu Migratzaile Mesoamerikarra eta Mugimendu Zapatista izeneko karabanan esperientziak, helburuak, salaketak eta eskakizunak partekatzen ditugu.

Zehazki, Europar Batasuneko gobernuei eta, bereziki, Espainiakoari eta Italiakoari honako hau exijitzen diegu:

  • Kanarietako uharteek bizi duten krisi sozialaren aurrean, erantzukizunak eskatzen dizkiegu administrazio publiko guztiei: udalekoak, uharteetakoak, autonomikoak, estatukoak eta Europakoak. Ezin dute harrera-zentroetan eskubide eta baldintza ez-duinen urraketa mantentzen jarraitu, ezta gatazken kudeaketa bortitzari oniritzia eman ere.
  • Nazioarteko lankidetza-harremanak, enpresa multinazionalek eta Iparraldeko gobernu aberastuek Afrikako baliabideak arpilatzeko eta espoliatzeko politikei amaiera emango dietenak.
  • Behin eta betiko uztea mugako blindaje- eta blokeo-politika horiek. Irtenbidea ez da deportazioa, ezta horretarako itxaronaldi luzea ere baldintza ankerretan. Migratzeko eskubidea aitortzea eta errespetatzea, politika estraktibista, inperialista eta kolonialistei aurre egiteko erresistentzia- eta erreparazio-estrategia gisa.
  • Informazio-guneak sortzea migratzaileen senideentzat; izan ere, erakundeetatik erromesaldi urratzaile bat egin behar dute, informazio apurtxo bat lortzeko, kasurik onenean, maite dituzten pertsonen bizitzari edo heriotzari buruz.
  • Bide legal eta seguruak, beste inork ez dezan bizia galdu migratzeko eskubidea erabiltzeagatik eta pertsonen esplotazioa, abusuak, indarkeria, salerosketa eta trafikoa saihesteko.
  • Itsas salbamenduko itsasontziei baimena ematea beren erreskate-lana askatasunez egin ahal izan dezaten bizitzak salbatzeko eta salbamendu publiko humanitarioa EBren eskumenekoa izan dadila eta baliabide nahikoak eman diezazkiotela.
  • Biktima anitzeko gertakariei arreta emateko protokolo bat; ez da aplikatzen hondoratzeetan, eta krudelkeria eta tortura eragiten ditu.
  • FRONTEX desegitea eta mugen kontrolaren azpikontratazioa amaitzea. Europako muga agentzia honekiko gastu militar izugarria geldiarazi behar da, migrazio prozesua eten eta deportatzeko. Eta existitzen den bitartean, Frontexek egiten dituen giza eskubideen urraketei buruzko behatoki bat sortzea.
  • Europar Batasuneko armen ekoizpena eta trafikoa etetea. Eta, bien bitartean, horiek saltzeari buruzko nazioarteko araudia betetzea, gatazka armatuetan biztanleria zibila bonbardatzen ari diren eta giza eskubideak errespetatzen ez dituzten herrialdeetarako esportazioa amaituz.
  • Hirugarren herrialdeekin (Maroko, Senegal, Mauritania, Gambia, Afganistan, Libia edo Turkia) egindako deportazio-akordioak bertan behera uztea. Inor ez da bidali behar tortura, jazarpena edo mehatxuak jasan ditzakeen herrialde batera. Mugak kanpora ateratzeak mesede egiten die giza eskubideak bermatzen ez dituzten gobernu ustelei eta haien adostasunarekin jarduten duten mafiei.
  • Migrazio eta asilorako Europako Itun berria erretiratzea.
  • Administrazio-egoera irregularrean dauden pertsona guztiak premiaz eta etengabe erregularizatzea. Familia berrelkartzeak bermatzea ere exijitzen dugu.
  • Atzerritarren Legea eta Erregelamendua indargabetzea.
  • CIEak ixtea eta kanporatze hertsatzailearen alternatibak garatzea, betiere arreta berezia jarriz gure herrialdean migratutako pertsonen errotze-egoerari.
  • Etxeko langileei babes espezifikoa bermatzen dien LANEren 189. artikulua.
  • Nazioarteko zuzenbidearen aurkako beroko deportazioen kate bortitzarekin amaitzea.
  • Sarekada arrazistak eta xenofoboak kentzea eta migratzaileak eta errefuxiatuak jazartzeari uztea.
  • Migratzaileekin solidarioak diren pertsonak eta erakundeak kriminalizatzen amaitzea.
  • Nazioarteko zuzenbidearen xedapenak errespetatzea, bereziki errefuxiatuei buruzko Genevako Konbentzioa eta migratzaileak babesten dituzten arauak.
  • Egoera bereziki ahulean dauden pertsonentzako berme espezifikoak, nazioarteko babesa emateko prozedura erkideei buruzko Europako Zuzentarauan ezarritakoak: sexu-indarkeria jasan duten emakumeak, salerosketaren biktimak, adingabeak, dibertsitate funtzionala duten pertsonak, LGTBI + pertsonak, etab.
  • Haurrak indarkeria eta esplotazio mota guztietatik babesteko eskubidea, NBEren 1989ko Konbentzioa betetzea, haien eskubideei dagokienez.
  • Gardentasuna eta migrazio-ibilbideetan izandako benetako bizitza-galeren datuak argitaratzea, eta datu horiek generoaren, jatorriaren eta helmugaren arabera bereizita egotea.
  • Kausa judizialak irekitzea -eta estatuak eta Europar Batasuna bera- migrazio-bideetan eta eskubide gabeko espazioetan (CIES, CETI eta CATE) gertatutako heriotza bakoitzeko.
  • Harrera-politika duinak eta eraginkorrak, eta harrera horietan genero-ikuspegia duten protokoloak ezartzea.
  • Dublingo Erregelamendua eta Itzulerari buruzko Europako Zuzentaraua, Lotsaren zuzentaraua izenaz ezagutzen dena, indargabetzea.
  • Herrien Auzitegi Iraunkorrak Bartzelona, Palermo, Paris eta Londresko migratzaileen eta errefuxiatuen eskubideak urratzeari buruz egindako saioetan (2017-2019) emandako gomendioak betetzea, bai eta NBEko kontalariak migrazio-ibilbideko bortxazko desagertzeei buruz egindako proposamenak eta gobernuz kanpoko hainbat erakunderen proposamenak ere, hala nola Amnistia Internazionalarenak (2017ko abenduko txostena) Libian eskubideak urratzeari buruzkoak.
  • Libiako agintariek migratzaileei eta errefuxiatuei bota dieten infernuaren amaiera.
  • Nazio Batuen Genevako Kontseiluaren esparruan negoziatutako tratatua, nazioz gaindiko enpresen eta beste enpresa batzuen kontrolari buruzkoa, onartzea.
  • Langile migratzaile guztien eta horien senideen eskubideak babesteari buruzko Nazioarteko Konbentzioa berrestea.
  • Justiziarako eta klima-babeserako bermeak, enpresa kutsatzaileen jarduera kontrolatzea eta zigortzea, eta 2016an berotegi-efektuko gasen isuriak murrizteko eta berotze globala arintzeko sinatutako Parisko Akordioari jarraitzea.

Ezin dugu beste aldera begiratu historiako krisi humanitario handienean; izan ere, behartutako joan-etorrien saihestezintasunak milaka pertsonaren bizitza suntsitzen du.
Kanarietako gizarte antolatua aparteko lezioa ematen ari da elkartasuna eta sen ona erakusteko, planifikatutako erakunde-desantolaketak eragindako hutsunea betez. Ez dugu nahi gure itsasoak eta gure lurra sufrimendu, premia larrian dauden pertsonen abandonu, heriotza eta giza eskubideen urraketa sistematiko bihurtzea. Gorroto, arrazakeria eta xenofobia sentimenduak elikatzen dituen oro arbuiatzen dugu, politikoki ordezkatzen gaituztenak guztiz kontrakoan tematuta daudela dirudien arren. Horregatik gaude Kanarietan, bizia galdu dutenen oroimenez, haien memoria, justizia, erreparazioa eta ez errepikatzea aldarrikatzeko. Bizitza, harrera duina eta pertsona guztientzako eskubideak nahi ditugu.

Kanariar Uharteetako Europako eta nazioarteko karabana honi laguntzera animatzen zaituztegu, eta Kanaria Handia eta Tenerife uharteetako gure ibilbideko ekintzen eta ekitaldien proposamenarekin bat egitera!

“Hor uzten dugu Europa gizateriari buruz etengabe hitz egiten duena Europa, eta, aldi berean, gizateria hori nonahi hiltzen duena, edonon, bere kaleetako izkina guztietan, munduko bazter guztietan” (Frantz Fanon).