Egilea: Ana Elena Altuna

Gaurko prentsan irakurri dudanez, Eusko Jaurlaritzak protokolo bat prestatu du udan zehar “migratzaileen etorrera” prestatzeko. Eta partekatu nahi ditudan pentsamendu batzuk pasatzen zaizkit burutik:

Horrelako titularrekin, migratzaile gehienak “hegoaldeko mugatik”, Afrikako herrialdeetatik eta patera edo kaiukotan iristen direlako ideia sustatzen da, baina, errealitatean, migratzaile gehienak mendebaldeko mugatik iristen dira, Amerikako herrialdeetatik, eta hegazkinez bidaiatzen dute. Eta uste dut batzuetan ahaztu egiten zaigula.
A egoera baterako prestatzen ari gara, 100 migratzaile egun batean iristeko. “Igarobidean” terminoa azpimarratzen dut. Planak ez digu argitzen zein diren baldintza hori betetzen dutenak, hau da, Administrazioak igarobidean pertsonatzat hartzen dituenak.

Horrelako zerbait gertatu zen 2018ko udan. Uda hartan, euskal herritarrek harrera- eta elkartasun-lezio handia eman zuten, egokitzen joan ziren eta iristen ziren pertsonen beharrak konpontzen saiatu ziren, baldintzarik eskatu gabe, “igarobidean” egon ala ez. Zaila izan zen orduan administrazioek erreakzionatzea, eta, bide batez, gaur egun, oraindik ez dira gai izan herritarrek emandako gaitasunagatik eta erantzunagatik aitorpen publikoa erakusteko; aitzitik, arduradunen batek “intromisioa” zela esan zuen.

Ordutik aurrera, harrera-protokolo bat antolatzen da, bereziki udara begira (ona da prebenitzea), baina ez dira iristen espero diren pertsona guztiak, edo, gutxienez, ez dira iristen “profil” egokia duten hainbeste pertsona, hau da, antolatutako baliabideak eskuratzeko baldintzak betetzen dituztenak.
“Igarobidean” dagoen pertsonatzat hartzeko, hau da, egun gutxi batzuetarako oherako eskubidea duen pertsonatzat hartzeko, mugatik gertu, ez du balio hegoaldeko mugatik etortzeak, non patera edo kaiuko bidaia arriskutsu batean iritsi zaren.

Ez. Une honetan, adibidez, Kanariar Uharteetatik iristen diren migratzaile guztiek ez dituzte betetzen baldintza zoriontsuak (“igarobidean” egotea, hau da, “Programa humanitario” batean parte hartu izana eta programa horretatik irten ez izana, asiloa eskatu ez izana (oso zaila da Kanarietatik irtetea asiloa eskatzeko borondatea sinatu ez baduzu) edo antzinatasun jakin bat itzultzeko agindua edukitzea.

Baina, gainera, sistema ez da oso malgua, aurreikuspenerako denbora izan arren, eta gertatzen da harrera-baliabide batzuk prestatuta daudela baina ia ez direla “erabiltzen” eta dauden bezala geratzen direla, hutsik geratzen dira baldintzak betetzen ez dituen norbait onartu baino lehen, eta, horrela, oso ohikoa da jendea kalean egotea ohe hutsak izanda.

Gastua eginda dago. Baliabide antolatuak, ekonomikoki, beteak edo hutsak berdin berdin kostatzen zaizkigu. Logikoena aprobetxamendu oneko plan alternatibo batean pentsatzea litzateke, hori iruditzen zait, baina, antza denez, administrazioak, guztiak harrera-plan eta -politika desberdinekin, eta teknikari asko izanez ez dira horretarako gai.

Bai. Eta, ezagutzen badut ere, beti harritzen nauen errealitate batekin amaitzen dut. Adibidez, zer gertatzen da Bilbora hegoaldeko mugatik iristen diren pertsonekin? Bada, pertsona horientzat Euskal Autonomia Erkidego osoan prestatutako harrera-baliabide bakarra Irungo aterpetxea da. Harrerakoa baino gehiago agurrekoa dirudi, ezta? Denbora oso mugatua eta, jakina, “igarobidean”, hiru egun edo bost kasu batzuetan. (Baldintzak betetzen dituenarentzat) Bilbon eguneko zentro bat besterik ez dago.
Zorionez, Kanariar Uharteetatik negu honetan iritsi diren pertsonei lagundu nahi izan diet, hainbat herrialdetan hainbat urtetan zehar bidaiatu ondoren, itsasoan hainbat egunetan kaiuko bidaia egin ondoren. Bidaia horretan, beldur handia izan dute, eta bakoitzak ahal izan duenari egin dio otoitz, ondorio fisiko eta psikiko desberdinekin biziraun baitute, eta uharteetara iristen dira (zorioneko uharteetara) eta horiek ustekabeko geldialdi bihurtzen dira, eta ez dute espero gabeko tratu ona izan, ziurgabetasunez betea.

Eta geroago adibidez batzuk Bilbora iristen dira. Eta hemen ez dago besterik SMUSera bideratzea besterik, gure Botxora baliabide ekonomikorik gabe iristen den edonor bezala, edo Irun non dagoen jakinaraztea, edo parte hartzen dugun sareen bidez harremanetan jarri gaituzten heinean, gure etxeetan egun batzuetan atseden hartzea (berriz ere herritarrak) ondo hartuak sentitzeko eta lasaitasun pixka batekin hurrengo etapa antolatzen jarraitzeko, gehienetan Europako beste herrialderen baterantz jarraitzean datzana. Ez diegu eskakizunik eskatzen, ongietorria ematen diegu, daukaguna partekatzen dugu eta, ahal badute eta nahi badute, beren bidaiaz hitz egiten dute, bai eta euren proiektuez eta familiez ere, Facebookeko edo whatsapp-eko konexioetan ezagutzen ditugunak. Beti beste aldean dauden familiak, etengabe konektatuta, elkarrekin bidaiatzen.
Bilbon protokolo bereziko baliabideak aktibatuko dira soilik Irun bete beteta dagoenean (egoera: 400 migratzaile egun batean).

Eta lehendakariak dio: “Hau da gure bizikidetza-kultura, gure herri-proiektuak pertsona du erdigune, hau da ideal humanista batetik eta integrazio-borondate batetik partekatzen dugun konpromisoa”. Paperak dena jasaten du.

Uztailaren 17tik 24ra bitartean, mugak irekitzen ari den karabana Kanarietara joango da, bertan atxikita dauden pertsonei, derrigorrezko bidaian hil direnen familia eta lagunei elkartasuna adierazteko eta atzerritartasun politikak salatzeko.